«نماد»چیست؟

اصطلاح«نماد» مفهوم بسیار وسیعی دارد؛ آن چنان که می توان از آن برای توصیفهر شیوه بیانی که به جای اشاره مستقیم به موضوعی، آن را غیرمستقیم و به واسطهموضوعی دیگر بیان می کند، استفاده کرد. نماد در قلمرو ادبیات و شعر از پیشینه ای طولانی و پرفراز و نشیب برخوردار است. «نماد» معادل واژه (Symbol) برگزیده شده است.

 نماد عبارت است از هر علامت، اشاره، ترکیب و عبارتی که بر معنی و مفهوم ورای آنچه ظاهر آنمی نماید، دلالت کند، درعین حال «نمادگرایی» یا «سمبولیسم»، فقط نشاندن یک مفهوم به جای مفهومدیگر نیست، بلکه استفاده از تصاویر عینی و ملموس برای بیان عواطف وافکار انتزاعی نیز هست.

 یک کلمه یا یک شکل وقتی نمادین تلقی می شود که به چیزی بیش از معانی آشکار و مستقیم خود دلالت کند.

نمادها را در یکی از سه دسته زیر جای داده اند:

1- طبیعی 2-مستور یا اختصاصی  3- نمادهای مرسوم

 برخی از نمادهای ادبیات فارسی

آهو (مظهر ازادگی و بی گناهی )

آسمان (پاکی )

آینه (پاکی و صفا)

آب ( روشنی و حیات) 
اسب (هوشیاری ، شجاعت ، نجابت )
پلنگ ( تکبر و بلند پروازی )

پشه (ضعف و ناتوانی )
جغد ( شومی و نحسی )
باز ( فال نیک )

باد صبا ( خوش خبری و پیام آوری )

تاج ( سروری و بزرگی)

الاغ ( کودنی و صبوری )
بره (معصومیت )

چشمه ( پاکی و زلالی و زایش)
خرس (پر خوری وشهوت )

خزان(افسردگی و غم)
بلبل(بی توجهی و شیداییو عاشقی و دلباختگی )
خرگوش ( غفلت )

زمستان (مرگ و نابودی)

دریا ( عظمت و بخشندگی )

درخت بید ( لرزان و مضطرب)
بوقلمون (چند رنگی و بی اثباتی )
روباه ( مکر و حیله )

رود ( حرکت و تلاش )
بزغاله (شیطنت )

بز (دانایی)

بهار(شادابی و طراوت ورویش)
سگ ( وفاداری )

سنگ ( سرسختی و سنگ دلی)
ببر ( ضعیف کشی)
شیر ( شجاعت و قدرت )

شتر مرغ( بهانه جویی)

شب( تاریکی وجهل و ستم)
بوتیمار (حرص و طمعو غم خوردن )
پرستو (فال نیک و بهار )
شتر (کینه توزی )
طوطی ( تقلید )
عقاب (خودسپندی )
کرکس ( غرور و تکبر )
لک لک (شادی و نشاط )
سیمرغ ( بلند پروازی و همت )

سبزی( پاکی و تقدس)
کبک ( خوش خدامی و طنازی )

روز( نور و روشنایی)
زرافه ( بلندی و نشخواری )

زیتون(صلح و آشتی)
کلاغ ( شومی و نحسی و سخن چینی  )
ماهی ( زیبایی و امید و زندگی و پویایی)
گربه ( بی وفایی و دزدیو بی چشم و رویی )

گوسفند ( خونسردی )
فیل ( یکدلی و قدرت )
گرگ ( درنگی و تجاوز )
نهنگ (عظمت و درندگی )
موش (حقارتوموذیو خسیسی )
کفتار (دزدی و نحسی )
میمون ( تقلید و اطوار )

مار(خوش ظاهر و باطن بد)
عقرب ( زیرکی و خودنمایی )
هما ( سعادت )
قناری ( خوش اوازی )

قورباغه(زشتی)
هدهد (مژده )
کرگردن ( تنومندی پرزوری )

طاووس ( زیبایی و غرور )

عقاب ( بلند پروازی و تیزبینی )

نسیم ( انسان آزاده )

کوه ( استقامتو استواری )

شیر ( شجاعت )

هما ( سعادت و خوشبختی )

ماه ( ایثار و زیبایی )

شب ( ظلم و ستم )

زیتون ( صلح و آشتی )

سرو (آزادگی و جاودانگی )

شمع ( معشوق ) 

صدف ( خاموشی و سکوت )

گل سرخ ( عشق و طراوت )

گل نیلوفر( عزاداری و ماتم)

نی ( انسان غریب و دورافتاده از وطن )

باران ( رحمت و بخشندگی ) 

لاله ( شهید )

ملخ ( بی خیالی و راحت طلبی)

خفاش ( جهل و نادانی و شیطان)

موج (حوادث)

یخ ( دل مردگی )